O saneamento do Concello de Mondariz (4.410 habitantes segundo datos de 2020) leva 15 anos comprometido porque o veciño Concello de Mondariz-Balneario (637 habitantes no mesmo periodo), onde se ubica a Estación Depuradora de Augas Residuais (EDAR), négase a autorizar a conexión de colectores. “Mondariz e Mondariz-Balneario asinaron en setembro de 2005 un convenio de colaboración para o sostemento conxunto dos servizos de gardería infantil, punto limpo e depuración de augas residuais no que xa se facía referencia á construción dunha nova EDAR en territorio de Mondariz-Balneario para servir aos dous concellos”, explica o alcalde de Mondariz, Xosé Emilio Barros.
O proxecto construtivo da nova EDAR, executado e financiado con fondos europeos por parte de Augas de Galicia en 2006, foi deseñado para satisfacer as necesidades dunha poboación de 6.000 habitantes. “É incomprensible que, a día de hoxe, a EDAR soamente permita verter a 2.500 veciños e veciñas, moi por debaixo da capacidade de depuración que permiten as súas características técnicas”, destaca Barros.
Sen conexión á EDAR non pode avanzar o saneamento
No convenio de colaboración asinado polos alcaldes dos dous concellos en 2005, anterior á construción da EDAR actual, xa se prevía unha “rede de colectores que aumente considerablemente o número de veciños de Mondariz que vertan as súas augas residuais na nova depuradora” (apartado III da exposición de motivos). O Concello de Mondariz, polo tanto, emprendeu nos seguintes anos a construción dun colector xeral de augas residuais para 2.000 habitantes que hoxe en día está en desuso porque o Concello de Mondariz-Balneario non permite conectalo á EDAR. “A estación depuradora, segundo as súas características técnicas, ten capacidade de sobra para asumir a vertedura que supón este colector. Non hai xustificación posible. O alcalde de Mondariz-Balneario debería dar a cara porque este asunto afecta moitísimo á calidade medioambiental do río Tea, tamén no concello que goberna”, comenta Barros.
Esta denegación de acceso á EDAR obriga a Mondariz a depurar as augas residuais en instalacións obsoletas que son incapaces de soportar o caudal que reciben e fallan periodicamente. “No caso da planta de bombeo situada na Poeira, hai un problema estrutural de deseño que provoca verteduras periódicas ao río. O paradoxo, sen embargo, é que a cinco metros atopamos o colector que se construíu para enganchar á EDAR. Unha acción tan doada como esta, se realmente hai vontade de coidar o río nos dous concellos, acabaría drasticamente coas verteduras”, explica o concelleiro mondaricense de Medio Ambiente, Leopoldo Tato.
“Somos conscientes do problema medioambiental que provoca esta situación, por iso insistimos en reclamar o dereito de conexión á EDAR. Non é posible avanzar na rede de saneamento municipal se non se autoriza esta conexión. É unha estratexia totalmente ineficaz. A proba é este mesmo colector xeral, que se fixo en 2015 para dar servizo ao centro de Mondariz e ás parroquias de Riofrío e Frades e nunca se puxo en funcionamento. As infraestruturas que non se usan se deterioran incluso máis polo paso do tempo, e iso xa o estamos observando no colector”, engade Barros.
Nos últimos anos, neste contexto de privación de acceso á EDAR por parte do veciño Mondariz-Balneario, o Concello de Mondariz ten buscado solucións parciais en materia de saneamento que teñen un alcance moi limitado. Unha destas actuacións municipais é a construción de dúas depuradoras ecolóxicas nos barrios de Poñe (Mouriscados) e Da Pena (Vilasobroso), que cando estean operativas poderán dar servizo a pouco máis de 300 veciños e veciñas. Este proxecto, malia ser financiado polo Plan Concellos 2019 da Deputación de Pontevedra, recibiu a autorización da Confederación Hidrográfica do Miño-Sil en xaneiro deste ano. “Inicialmente, o proxecto non foi aceptado pola autoridade competente e houbo que modificalo, co correspondente atraso”, explica o alcalde de Mondariz. Estas obras, sen embargo, xa están adxudicadas e comezarán nas próximas semanas.
Outras das liñas de acción nas políticas municipais relacionadas cos servizos básicos, como o saneamento, é o reaxuste organizativo para buscar unha maior eficiencia. “Cando chegamos ao goberno observamos que algúns servizos subcontratados, como o control de depósitos e depuradoras, estaban notablemente inflados respecto aos prezos do mercado. Buscamos outros provedores máis eficientes e este esforzo posibilitou un notable aforro orzamentario nesta partida sen perder calidade”, explica Tato.