13 C
Pontevedra
Martes, 19 de Marzo de 2024
Máis
    HomeColaboraciónsA porta das TrabancasPeregrinos xabobeos na cidade de Tui (III)

    Peregrinos xabobeos na cidade de Tui (III)

    Recibe o nome de literatura odepórica a que recolle as crónicas de viaxe, as lembranzas de feitos e de experiencias persoais xunto con datos xeográficos, históricos ou paisaxísticos relacionados con esta viaxe. Esta fonte documental ou cronística é un dos xéneros literarios máis significativo da peregrinación xacobea. Son abondosos os exemplos deste tipo de publicacións que recollen o relatos de viaxes e peregrinacións que percorren o Camiño Portugués e que de seguido recollemos sen afán de exhaustividade.

    Unha primeira referencia a unha peregrinación ou viaxe a Santiago de Compostela dende Portugal o podemos datar o 6 de maio do ano 899 en que os bispos Nausto, de Coimbra, Arimiro, de Lamego, Gomado, de Porto, Teodomio, de Viseu, e Arximiro, de Braga, acoden á consagración da segunda basílica compostelá e cuxo tránsito por Tui / Valença resultaba obrigado.

    Alexandre dos Santos Ratos nos informa que “en el año 987 regresó a la región el desorden con la toma de Coimbra por Almanzor. Dada la importancia estratégica de la ciudad, el rey Fernando Magno fue en peregrinación a Santiago de Compostela, pidiendo la intercesión del Apóstol, antes de comenzar el asedio de la ciudad a 20 de enero de 1064 acompañado por su esposa Sancha, los obispos de Santiago, Lugo y Mondoñedo y Sesnando, de Oporto, los abades de Celanova y Guimarães, así como muchas otras personas importantes. Después de seis meses, Coimbra, rendida por el hambre, se entregó el 9 de julio y poco después de la conquista, Fernando Magno y Sesnando, gobernador de la ciudad y de la región, volvieron a Compostela para agradecer al Apóstol la victoria. Es la primera noticia de una verdadera peregrinación desde tierras portuguesa. E comeza así tamén unha alongada relación, ao longo de varios séculos, entre a monarquía lusitana e a devoción xacobea que motivou a peregrinación de diversos reis portugueses ata a catedral compostelá, como recolleremos posteriormente.

    Igrexa de Santiago en Coimbra

    Outra das mais temperás referencias documentais data do século XII, 1138, e corresponde a autoría de Abu-Abd-Allá Mohamed-Al-Edrisi. Xeógrafo e viaxeiro hispano musulmán que recolle nos seus escritos á cidade de Santiago e o Camiño de Santiago, aínda que seguramente tomou os datos dalgunha fonte ben fiable e non estivo fisicamente nestas terras.

    Al-Edrisi traballou ao servizo de Rogerio de II de Sicilia que, entre outros encargos, solicitoulle una descrición xeográfica da terra. Así publicou a súa gran obra: Recreo de quien desea recorrer el mundo (1154), tamén designada como Libro rogeriano. O traballo foi coñecido gracias a súa publicación en Roma, en 1552, pola imprenta dos Médicis. En España non se editou ata 1882, no Boletín de la Sociedad Geográfica de Madrid.

    Mapamundi de Al-Idrisi

    Sinala que había catro camiños para achegarse a Santiago de Compostela. O primeiro é un itinerario terrestre máis ou menos coincidente co Camiño Francés. En segundo lugar describe una ruta por mar dende a cidade francesa de Baiona, pola costa do Cantábrico ata as terras de Galicia. Os outros dous itinerarios que menciona na obra son as rutas entre Coimbra e Santiago, tanto por mar como por terra. O Camiño por terras portuguesas para pola cidade de Braga e logo Tui, xa en Galicia. Na ruta marítima, cunha navegación de cabotaxe ata a ría de Arousa.

    Así describe Al-Idrisi esta última ruta: “Desde dicho río Douro hay 50 millas a la boca del Miño, que es ancho caudaloso y profundo, la marea entra en él mucho y los barcos lo recorren haciendo paradas en las varias aldeas y fortalezas de sus orillas. Desde el Miño se cuentan 60 millas desde la desembocadura del río de Tourón (Oitavén) […] A seis millas sale el río Lérez, en el cual, aunque pequeño, fondean grandes barcos. A otras seis millas se confronta el río de Merrar (Umia) […] Penetran en él grandes embarcaciones. Seis millas más allá desagua el río de Santiago, llamado de Honesto […] Entra en él la marea y suben grandes naves hasta unas 20 millas, donde hay un gran puente de cinco arcos [el de Cesures], de dimensión tan considerable y tan altos que pueden pasar por debajo los barcos sin abatir palos. Cerca está la gran fortaleza de Honesto, y de allí a Santiago hay cerca de 6 millas.

    A situación da cidade tudense a converte en lugar de referencia obrigada para os viaxeiros que cruzaban este territorio. Do ano 1147 se conservan as cartas ou crónicas de dous cruzados británicos, Osborne e Arnolfo, que no seu camiño ata Terra Santa, por vía marítima, pasan por Galicia visitando posiblemente a tumba apostólica, e continúan a súa ruta, colaborando antes con Afonso Henriques na toma de Lisboa aos mouros. Na carta de Osborne lemos: Habeat autem litus maris, ab insula usque ad Portugalam, fluvium Onnem super quem quivitas Tud. Post hunc fluvius Caduva, supra quem civitas Braccara. Resulta inevitable a referencia á cidade tudense pois era o enclave urbano máis significativo no territorio en torno ao río Miño, por tanto paso obrigado nas comunicacións.

    Por estes anos ocupaba a sede de Porto, D. Hugo (1112-1136), estreito colaborador do arcebispo compostelá Diego Xelmírez, que visitará en numerosas oportunidades a Catedral de Santiago pero descoñecemos se en condición de peregrino ou pola súa anterior relación como posible redactor do Libro I da Historia Compostelana. En numerosas oportunidades ao falar do mundo da peregrinación xacobea dende terras portuguesas se cita a Xelmírez e o seu “pío latrocinio” ou roubo de diversas reliquias da Catedral de Braga; na súa viaxe este botín sacro pasa pola igrexa de San Bartolomeu de Rebordáns testemuñando outra vez que o itinerario por Tui é eixo de comunicacións entre as terras ao sur e ao norte do Miño.