«Cartoturxia incompleta da represión» non é só unha colección de pezas teatrais breves. É tamén un catálogo dalgúns dos autores dramáticos contemporáneos máis interesantes do panorama galego, e velaí están os nomes de Afonso Becerra de Becerreá, Carlos Labraña, Raquel Castro, Ana Abad de Larriva, Marcos Abalde e Julio Fernández Peláez para corroboralo, todos eles cunha dilatada experiencia como autores e, algúns deles, mesmo sobre os escenarios. Pero é tamén un proxecto inacabado: o de crear un mapa da represión franquista (de aí a invención do neoloxismo «cartoturxia» e a confesión explícita de «incompleta») no que se trata de dar voz a tantas e tantas personaxes esquecidas da nosa historia recente. Porque se por algo se caracteriza esta media ducia de pezas teatrais é por rescatar do esquecemento a homes e mulleres anónimos que padeceron a mesma persecución que algúns dos nomes máis lembrados daqueles anos.
Os lugares a que fai referencia o título van dende cidades como Vigo e A Coruña, a concellos máis pequenos como Salvaterra de Miño, Becerreá, Cedeira e Mugardos. Unha «cartoturxia», como dicimos, necesariamente «incompleta» debido á enorme cantidade de vítimas que a represión franquista foi deixando polo camiño por seren militantes máis ou menos implicados, pedáneos de determinada ideoloxía, repartidores de prensa desafecta ou, simplemente, por seren diferentes do que o seu ideal unificador ditaminaba. A persecución e castigo a que foron sometidos, as torturas e agresións, a cotío con resultado de morte, son reflectidas nestas pezas nas que non hai saña nin sede de vinganza, senón a perplexidade propia daqueles que se ven asoballados por uns acontecementos dos que son involuntarios protagonistas.
Un dos acertos desta edición son as páxinas que acompañan a cada unha destas pezas, nas que se aporta documentación que certifica todo o relatado: fotografías dos protagonistas, recortes de prensa, cartas manuscritas, textos breves, planos… Unha pequena aportación ao coñecemento do noso pasado que engade veracidade a cada caso relatado, pois non se trata da recreación deses episodios dende unha perspectiva puramente literaria, na que a ficción xogue un papel fundamental, senón da necesidade de expór eses casos, de sacalos á luz para que non padezan un inmerecido olvido.
Os autores elixiron o monólogo como forma de expresión xogando con el de distintas maneiras para darlle a forma definitiva a cada peza. Así, atopamos o monólogo interior, o soliloquio, a redacción dunha carta, a lectura dunha sentencia, a gravación da voz en off dun documental ou a simple lembranza como ferramentas expresivas.
Destaca tamén a escaseza de acoutamentos escénicos e de indicacións escenográficas, o que facilita enormemente a posible representación teatral de cada unha delas. No fondo, esta «cartoturxia» non deixa de ser unha inmersión no uso do poder por parte daqueles que, lexítima ou ilexitimamente, o ostentan, e do uso do medo para provocar a submisión. Pero é tamén, e quizais isto sexa o máis relevante, un atinado aporte para evitar a desmemoria e poñer, negro sobre branco, algúns dos episodios máis agochados da nosa historia.
VV. AA.
«Cartoturxia incompleta da represión»
Edicións Invasoras (DramaturGA)
96 páxinas