O milagre de que A Guarda, localidade galega de 10.025 habitantes, sexa o referente europeo do palangre de superficie, ten moito que ver co paso adiante que en 1995 deron 15 armadores ao constituír unha organización profesional, Orpagu, que representase os seus intereses: os dunha frota dirixida agora ao peixe espada tras pescar pescada en Marrocos durante a década dos 80, ata que o caladoiro deixou de ser rendible. Festexar ese exitoso cuarto de século de vida foi o obxectivo dos actos de aniversario que mobilizaron hoxe á cidadanía guardesa ao redor dun dos seus referentes e que contou co apoio de institucións pesqueiras de España e Portugal.
Na memoria, aquel 31 de agosto de 1996 no que nacía xa de forma oficial a Organización de Palangreiros Guardeses (Orpagu) con 78 barcos e unha estrutura adaptada ás necesidades das súas empresas asociadas, maioritariamente de carácter familiar. O seu primeiro obxectivo foi o uso dos fondos europeos para a renovación dos barcos. Neses anos, desde Orpagu tramitáronse os expedientes de construción dunha vintena de novas unidades e a modernización de practicamente toda a frota do grupo. En Bruxelas xa empezaban a fixarse nesta pequena localidade galega.
Nestes 25 anos, Orpagu converteuse na organización de palangre de superficie máis importante do continente cun volume de produción conxunta, entre os asociados galegos e portugueses, que supera as 5.000 toneladas anuais de peixe espada, unha facturación por encima dos 60 millóns de euros e máis dun milleiro de empregos directos. Nisto ten moito que ver a unión da Guarda con Portugal, iniciada formalmente en 2017 coa adhesión da primeira empresa pesqueira lusa, o que conferiu a Orpagu a categoría de organización transnacional. Esta relación fortaleceuse en 2020 coa alianza estratéxica con Vianapesca, a Cooperativa de Armadores de Pesca Artesanal de Peniche e a Asociación de Armadores de Peniche. Desta forma, aos 39 palangreiros da Guarda uníronse outros 40 portugueses que, desde ese momento, realizan as súas descargas no porto de Vigo.
![](https://www.comarcasnarede.com/wp-content/uploads/2021/09/Orpagu.-A-Guarda-2.jpg)
Este crecemento non é casual. A aposta de Orpagu por un modelo sostible e pola innovación marcaron a súa singradura nestes 25 anos e o seu carácter emprendedor ha quedado reflectido nalgunhas das accións que puxeron en marcha neste tempo. Un bo exemplo é a súa incorporación á comercialización dos seus produtos, transformándoos en conservas delicatesen ou noutros formatos capaces de captar a novos consumidores, como é o caso das hamburguesas de peixe espada. De Orpagu tamén saíu o deseño dun dispositivo ‘ salvatortugas’, para garantir a supervivencia das que capturan accidentalmente, así como o liderado do proxecto Obepal, que ten como obxectivo a estandarización da metodoloxía de observación electrónica pesqueira monitorada como alternativa e complemento á presenza de observadores físicos a bordo, pero mantendo a mesma fiabilidade.
Da vela ríxida aos exoesqueletos, sempre na vangarda
Pero, sen dúbida, unha das iniciativas máis ambiciosas da organización guardesa foi a súa aposta por un proxecto pioneiro para conseguir maior eficiencia enerxética nos barcos, potenciando o uso do vento para reducir o gasto de combustible e as emisións contaminantes. Así, o pasado mes de xuño, o palangreiro “ Balueiro Segundo” converteuse no primeiro pesqueiro do mundo en navegar cunha vela ríxida, un dispositivo de 12 metros de altura dotado dun sistema de control autónomo co que esperan contribuír á redución de emisión de gases.
Coincidindo co 25 aniversario, Orpagu fixo realidade outro dos seus soños: contar cunha infraestrutura propia que lle permita pechar o círculo da súa actividade, desde a captura á comercialización, pasando polo proceso de transformación e produción. A compra dunha parcela de máis de 7.000 metros cadrados en Tui permitirá construír unha planta frigorífica cunha capacidade de almacenamento de 3.000 toneladas de peixe e unha aula de I+D para desenvolver novos produtos.
Nesta liña enmárcase precisamente o novo reto da organización, agora en colaboración co Centro Tecnolóxico do Automóbil de Galicia: a utilización por primeira vez no sector pesqueiro de exoesqueletos, uns armazones construídos “ad hoc” para potenciar a forza e os movementos das persoas que os leven co din de manipular sen esforzo as especies de gran tamaño que captura a frota de Orpagu.
Toda esta información é a que conforma a exposición organizada con motivo do 25 aniversario. Os 10 tótems exhibiranse no Concello da Guarda e o Paseo Marítimo ata o próximo día 17 de setembro. Esta mañá tivo lugar a presentación da mostra nun acto que contou coa presenza da secretaria xeral de Pesca do Goberno de España, a secretaria de Estado de Pesca de Portugal e a conselleira do Mar, sendo presidido polo alcalde da Guarda, Antonio Lomba, e o propio presidente de Orpagu, Joaquín Cadilla.
A actuación musical dunha agrupación local, unha comida de confraternidade e diversas actividades para os máis pequenos completaron o programa co que Orpagu festexou os seus 25 anos de existencia. E o que queda…