A historia médica do Balneario de Mondariz foi destacada no LXXXVI Congreso Nacional de Uroloxía celebrado en Granada, da man do Dr. Fernando Domínguez Freire que baseou o relatorio, “Uretrotomía interna segundo Maissoneuve, á mantenta de recordos clínicos no Balneario de Mondariz con noticias da uroloxía española”, nos traballos realizados no establecemento termal e que xa son parte da historia da uroloxía española. Un estudo que foi incluído dentro do programa de sesións científicas do evento grazas ao traballo de investigación do urólogo vigués no que destacou o labor que o doutor Isidro Pondal, director médico do establecemento de Mondariz, practicaba, durante o último terzo do século XIX. Destacando en concreto da uretrotomía, utilizando o aparello de Maissoneuve, paso previo á realizada baixo visión con cuchillete de Sachse.
Dominguez Freire fixo fincapé no feito de que un médico con dedicación á hidrología tivese a formación e estivese familiarizado co material necesario para realizar un procedemento reservado a profesionais con especial dedicación ás enfermidades das vías urinarias. Ademais, deixou clara na súa presentación que a presenza dos doutores Enrique Lluria e Leonardo da Pena no Balneario de Mondariz, achega información que completa a biografía de dúas relevantes figuras na historia da uroloxía española.
O urólogo realizou unha descrición histórica desde a declaración de utilidade pública das augas galegas (1873), explicando por qué o Balneario de Mondariz adquire unha relevancia espectacular. Durante o seu período de máximo esplendor entre a inauguración do Gran Hotel Balneario (1898) e o primeiro terzo do século XX, probablemente ningún outro establecemento español xerou tanto interese. Entrando, posteriormente de cheo, en 1883 cando o doutor Isidro Pondal Abente (1843-1925), primeiro director do establecemento, publica en Anais da Sociedade Española de Hidrología Médica baixo o título de “Recordos clínicos de Mondariz”, breves consideracións sobre as afeccións das vías urinarias e, particularmente, sobre o catarro vesical e o seu tratamento. Nun competente artigo describe como tivo ocasión de tratar numerosos casos para vencer as dificultades que se opoñen á libre saída do líquido contido na vexiga. Describe un caso de estenosis de uretra resolvido mediante a realización dunha uretrotomía interna segundo Maissenouve.
O urólogo vigués finalizou o seu relatorio destacando a importancia da balneoterapia e hidroterapia practicouse en todos os tempos e culturas, pero nas últimas décadas do século XIX e primeiro terzo do XX, alcanzou o seu máximo esplendor. Nomes como Vichy, Evian, Spa, Baden-Baden, Karlsbad, Montecattini, Archena, Cestona ou Mondariz, son sinónimos de cura balnearia no seu máximo esplendor que axuntaban o terapéutico co social, mobilizando a miles de agüistas en busca de alivio aos seus padecimientos e exclusivo descanso para as clases sociais privilexiadas.
